Af yasası çıktı mı? Af yasasından kimler yararlanabilecek? Uyuşturucu Ticareti suçlarından yargılananlar af yasasından faydalanabilecek mi? Cezada indirime mi gidildi? Denetimli serbestlik süresi kaç yıl oldu ? koşullu salıverilme süresi değişti mi? Af yasası hangi tarihte işlenen suçlar için geçerli? 30 Mart 2020 tarihinden sonra işlenen suçlarda af yasası geçerli olacak mı? Bu ve benzeri pek çok soru cezaevinde bulunan tutuklu ve hükümlülerin kafasını karıştırmaktaydı. Bu soruların cevapları ve infaz yasasında meydana gelen değişiklikler resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
15 Nisan 2020 tarihinde coronavirus tedbirleri kapsamında Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Bu değişiklikleri özellikle uyuşturucu dosyaları kapsamında cezaevinde hükümlü olan birçok mahkum beklemekteydi. Ancak bu değişiklikler her suç için geçerli olmayacağı gibi denetim süresi açısından her zaman için de geçerlilik arzetmeyecektir. En önemli değişiklikler de denetim süresinin 3 yıla çıkarılması ile infaz oranının değiştirilmesidir.
Koşullu Salıverilme (Şartlı Tahliye ) Oranında Değişiklik Oldu mu?
Coronavirus tedbirleri kapsamında infaz sürecine ilişkin getirilen değişikliklerin belki de en önemlilerinden birtanesi süreli hapis cezalarına mahkûm edilmiş olanların cezalarının yarısını infaz kurumunda çektikleri takdirde artık koşullu salıverilme hükümlerinden yararlanabilecekleri oluşudur. Peki bu değişiklikten önce bu hüküm nasıldı? Değişiklik sonrası nasıl oldu?
15 Nisan 2020 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 48. maddesine göre 5275 sayılı kanunun 107. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “üçte ikisini” ibaresi “yarısını” şeklinde değiştirilmiştir. Buna göre örneğin hırsızlık suçundan ceza alan bir kişi aldığı toplam cezanın yarısını cezaevinde geçirmesi sonrasında koşullu salıverilme hükümlerinden yararlanabilecektir. Yapılan yeni değişiklikle infaz yasasına göre genel infaz oranı 1/2 olarak belirlendi. Ancak kanunda istisna getirilerek bazı suçların işlenmesi durumunda 1/2 oranının uygulanmayacağı belirtilmiştir. Buna göre aynı kanunun yine 48. maddesi ile getirilen ve 5275 sayılı infaz yasasının 107. maddesinde güncel haliyle yer alan değişikliğe göre aşağıda maddeler halinde sayılan suç türlerinde 1/2 ‘lik oran değil 2/3‘lük oran uygulanacaktır:
- Kasten öldürme suçlarından (madde 81, 82 ve 83) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar
- Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan (madde 87, fıkra iki, bent d) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
- İşkence suçundan (madde 94 ve 95) ve eziyet suçundan (madde 96) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar
- Cinsel saldırı (madde 102, ikinci fıkra hariç), reşit olmayanla cinsel ilişki (madde 104, ikinci ve üçüncü fıkra hariç) ve cinsel taciz (madde 105) suçlarından süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
- Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan (madde 102, 103, 104 ve 105) hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,
- Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlardan (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan (madde 188) hapis cezasına mahkûm olan çocuklar
- Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından (madde 326 ila 339) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
- Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olan çocuklar
- 1/1/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olanlar
Bazı suçlarda ise ne 1/2 ne de 2/3 koşullu salıverilme oranı uygulanmaktadır. Aşağıda sayılan suçlarda koşullu salıverilme oranı 3/4 tür:
- Faili çocuk olmayan terör suçları,
- Faili çocuk olmayan Uyuşturucu madde ticareti ve imalatı suçu
- Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar
Denetimli Serbestlik Süresi Kaç Yıl Oldu?
5275 sayılı Kanunun geçici 6. maddesinin ilk fıkrasına göre 30 mart 2020 tarihinden önce işlenen suçlarda uygulanan 1 yıllık denetim süresi 3 yıl olarak düzenlenmiştir. Denetimli serbestlik kavramından anlaşılması gereken husus ise kişinin cezaevi dışında kalan cezasının infaz edilmesidir. Kişi, sosyal hayatı içerisinde kendisine uygulanan denetim ile cezasını tamamlayabilmektedir. Bu şekilde dış dünya ile bağlantısını yeniden sağlayabilmektedir.
Denetim süresinin 3 yıla çıkarılmasının yalnızca 30 mart 2020 tarihinden önce işlenen suçlarla ilgili olduğu unutulmamalıdır. Kişi 30 Mart 2020 tarihinden önce suç işlemiş ancak 1 nisan 2020 tarihinde bu suça ilişkin var olan dosyanın karara bağlanmış olması önemli değildir. Yani suç tarihi 30 Mart 2020 tarihinden önce olmak koşulu ile bu tarihten sonra karara bağlanan veya kesinleşen kişilerin cezalarında da 3 yıllık denetimli serbestlik süresi uygulama alanı bulacaktır. Yeni düzenleme ile birlikte örneğin 20.12.2018 tarihinde hırsızlık suçunu işleyen ve toplamda 5 yıl ceza alan bir kişi için 1/2 koşullu salıverilme süresi ve 3 yıllık denetimli serbestlik süresi uygulandığında bu kişinin doğrudan tahliye olabileceği anlaşılmaktadır. Ancak 3 yıllık denetimli serbestlik süresinin uygulanmayacağı yani istisna tutulan bazı suç türleri de kanun kapsamında sayılmıştır. Buna göre;
- kasten öldürme suçları (madde 81, 82 ve 83),
- Üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçları,
- Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu (madde 87, fıkra iki, bent d),
- İşkence suçu (madde 94 ve 95),
- Eziyet suçu (madde 96),
- Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (madde 102, 103, 104 ve 105),
- Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138),
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu (madde 188)
- İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar
Bu yeni düzenleme karşısında önemli olan birkaç husus unutulmamalıdır:
- 30 Mart 2020 tarihinden sonra işlenen suçlarda 3 yıllık denetimli serbestlik süresi uygulanmayacaktır. 30 Mart 2020 tarihinden sonra işlenen suçlarda ise denetimli serbestlik süresi 1 yıldır.
- Sıfır-altı yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile yetmiş yaşını bitirmiş hükümlülerde denetimli serbestlik süresi yine suç tarihinin 30 Mart 2020 den önce olması koşulu ile 3 yıl değil 4 yıldır. 30 Mart 2020 tarihinden sonra işlenen suçlarda ise denetimli serbestlik süresi 2 yıldır.
- Maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen altmışbeş yaşını bitirmiş hükümlülerin koşullu salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken süreler, azami süre sınırına bakılmaksızın 105/A maddesinde düzenlenen denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz edilebilir. 30 Mart 2020 tarihinden sonra işlenen suçlarda ise denetimli serbestlik süresi 3 yıldır.
Tekerrür Durumunda Yeni Yasa Değişikliklerinden Faydalanma Olanağı Var mı?
5275 sayılı Kanunun değişiklikle güncellenen 108. maddesine göre; Tekerrür durumunda 1/2 infaz oranı değil 2/3 oranı uygulama bulacaktır. Buna göre mükerrirlere özgü infaz rejimine göre cezası infaz olunan bir hükümlü mahkum olduğu süreli hapis cezasının 2/3 ‘ünü infaz ettiği takdirde koşullu salıverilme hükümlerinden faydalanabilecektir. Peki bu kişi 3 yıllık denetimli serbestlik süresinden faydalanabilecek mi? Suç tarihinin 30 Mart 2020 tarihinden önce olması koşuluyla yararlanabilecektir.
Ancak “ikinci kez tekerrür” hükümleri uygulanacak ise bu durumda hükümlü 5275 Sayılı kanunun 108 maddesinin 3. fıkrası gereğince koşullu salıverilmeye ilişkin hükümlerden faydalanamayacaktır. Aynı zamanda denetimli serbestlik tedbiri uygulanmasına da hak kazanamayacaktır.
Sonuç olarak;
Sonuç olarak uzun bir süredir beklenen af yasası olarak nitelendirilen infaz yasasında meydana getirilen değişikliğe ilişkin yasa uygulanmaya başlanmış ve ceza ve infaz kurumlarında bulunan ve bahsettiğimiz koşulları sağlayan kişilerin tahliyesi mümkün olmuş ve gerçekleşmiştir. Yeni değişikliklerin her suç ve tarih için geçerli olmayacağı unutulmamalıdır.